-
1 defundo
dē-fundo, fūdī, fūsum, ere, I) herab- od. hinabgießen, -schütten, von oben eingießen, im Passiv sich herabergießen, herabströmen, a) übh.: ut sint fenestrae (die Fenster = die Leute im Fenster) contentae patulas defundere pelves, Iuven.: plurimus auster defundit imbres, Stat.: ovi et album et vitellum in vas defundendum est, Cels.: puteus brevis in tenues plantas facili defunditur haustu, Iuven.: ex uno fonte in occidentem orientemque defusi amnes, Sen.: et (arcus, Regenbogen) caelo defusum reddit aequor, gibt den herabgeströmten Regen dem H. zurück, Lucan.: donec abundanter defuso sanguine late procubuit moriens, Sil. – im Bilde, sic flumine largo plenus Pierio defundis pectore verba, Petron. poët. 5. v. 24 sq. – b) insbes.: α) einem Tiere in einen Körperteil von oben eingießen, einflößen, potionem, Veget. mul.: alqd in nares, in fauces, Veget. mul.: alqd per os, per dextram narem, Veget. mul. – β) spendend herabgießen, -schütten, spenden, aurea fruges Italiae pleno defundit Copia cornu, Hor. ep. 1, 12, 29. – u. als Libation, def. merum pateris (aus Sch.), Hor. carm. 4, 5, 33: Mercurio (dem M.) delibamenta, Val. Max. 2, 6, 8. – II) weggießen, bes. in ein anderes Gefäß abgießen, abschütten, abfüllen, aquam, Vitr.: aquam non omnem, Cato: omne ius, Col.: vinum, Hor. u. Pallad.: vina Manlio Torquato consule defusa, Porphyr. Hor. epod.: defusa Massica prisco cado, Gratt.: quibus vinum defusum de pleno (vom vollen Fasse) siet, Lucil. 1175: def. aquam in vas plumbeum, Col.: oleum in fictilia labra, Col.: ceram per stramenta, Col.
-
2 defundo
dē-fulguro, āre, herabblitzen, Auson. perioch. Iliad. 5.\dēfūnctio, ōnis, f. (defungor), I) die Überstehung, Verrichtung, Salv. de gub. dei 1, 8. – II) der Tod, Iren. 1, 21, 5 u. 1, 24, 1. Vulg. Sirach 1, 13 u.a. Eccl.\dēfūnctōriē, Adv. (defunctorius), leichthin, oberflächlich, causam suam agere, Sen. contr. 10, 3 (31), 18: petere alqd, Ulp. dig. 38, 17, 2.\dēfūnctōrius, a, um (defungor), leichthin gemacht, oberflächlich,Petron. 132, 10 u. 136, 5.\\dē-fundo, fūdī, fūsum, ere, I) herab- od. hinabgießen, -schütten, von oben eingießen, im Passiv sich herabergießen, herabströmen, a) übh.: ut sint fenestrae (die Fenster = die Leute im Fenster) contentae patulas defundere pelves, Iuven.: plurimus auster defundit imbres, Stat.: ovi et album et vitellum in vas defundendum est, Cels.: puteus brevis in tenues plantas facili defunditur haustu, Iuven.: ex uno fonte in occidentem orientemque defusi amnes, Sen.: et (arcus, Regenbogen) caelo defusum reddit aequor,————gibt den herabgeströmten Regen dem H. zurück, Lucan.: donec abundanter defuso sanguine late procubuit moriens, Sil. – im Bilde, sic flumine largo plenus Pierio defundis pectore verba, Petron. poët. 5. v. 24 sq. – b) insbes.: α) einem Tiere in einen Körperteil von oben eingießen, einflößen, potionem, Veget. mul.: alqd in nares, in fauces, Veget. mul.: alqd per os, per dextram narem, Veget. mul. – β) spendend herabgießen, -schütten, spenden, aurea fruges Italiae pleno defundit Copia cornu, Hor. ep. 1, 12, 29. – u. als Libation, def. merum pateris (aus Sch.), Hor. carm. 4, 5, 33: Mercurio (dem M.) delibamenta, Val. Max. 2, 6, 8. – II) weggießen, bes. in ein anderes Gefäß abgießen, abschütten, abfüllen, aquam, Vitr.: aquam non omnem, Cato: omne ius, Col.: vinum, Hor. u. Pallad.: vina Manlio Torquato consule defusa, Porphyr. Hor. epod.: defusa Massica prisco cado, Gratt.: quibus vinum defusum de pleno (vom vollen Fasse) siet, Lucil. 1175: def. aquam in vas plumbeum, Col.: oleum in fictilia labra, Col.: ceram per stramenta, Col. -
3 exstruo
ex-struo (extruo), strūxī, strūctum, ere1) возводить, сооружать, воздвигать, строить (templum PJ; turrim Cs; urbem V)sepulcrum alicui exstrui permittere T — разрешить воздвигнуть гробницу кому-л.2) настилать, наслаивать, ( stramenta Col)3) нагромождать, (вз)громоздить (acervum librorum C; focum lignis H)e. mare Sl — застраивать (самое) море (о затеях римск. богачей)4) накапливать (divitias H, Pt); уставлять ( mensas epulis C)5) возвеличивать (e. alia, alia submittere Sen)6) располагать, выстраивать (verba ad poēticum numerum rhH.); слагать ( poēma Pt) -
4 extruo
exstrŭo (extrŭo), ĕre, exstruxi, exstructum - tr. - [st2]1 [-] accumuler, entasser, élever, dresser. [st2]2 [-] construire, bâtir. [st2]3 [-] construire, arranger (les mots). [st2]4 [-] composer (un ouvrage). [st2]5 [-] exagérer, grossir. - exstruere stramenta in acervum, Col.: mettre la paille en tas. - exstruere divitias, Ov.: accumuler des richesses. - exstruere canistra, Hor.: empiler des corbeilles. - exstruere crimen, Gell.: grossir une accusation.* * *exstrŭo (extrŭo), ĕre, exstruxi, exstructum - tr. - [st2]1 [-] accumuler, entasser, élever, dresser. [st2]2 [-] construire, bâtir. [st2]3 [-] construire, arranger (les mots). [st2]4 [-] composer (un ouvrage). [st2]5 [-] exagérer, grossir. - exstruere stramenta in acervum, Col.: mettre la paille en tas. - exstruere divitias, Ov.: accumuler des richesses. - exstruere canistra, Hor.: empiler des corbeilles. - exstruere crimen, Gell.: grossir une accusation.* * *Extruo, extruis, pen. corr. extruxi, extructum, extruere, ab ex et struo compositum. Caesar. Eslever un monceau de quelque chose, Faire une montjoye.\Extruere aedificium in alieno, per metaphoram. Cic. Edifier et bastir sur la terre d'autruy.\Extruere cumulum. Caesar. Faire un monceau.\Focum extruere lignis. Horat. Garnir.\Extruere mensas epulis. Cic. Garnir les tables de beaucoup de mets et viandes.\Extruere monumentum. Cic. Eslever un tombeau.\Stramenta in aceruum. Columel. Les mettre en un monceau, Entasser.\In numerum verba extruere. Author ad Heren. Ordonner et coucher. -
5 detraho
dētrăho, ĕre, traxi, tractum - tr. - - infin. parf. sync. detraxe Plaut. Trin. 743. [st1]1 [-] tirer à bas, abattre, tirer de, ôter de, enlever de. - detrahere crumenam sibi de collo, Plaut. Truc. 3, 1, 7: ôter la bourse de son cou. - alicui detrahere anulum de digito, Cic. Verr. 4: enlever un anneau du doigt de qqn. - detrahere aliquem de curru, Cic. Cael. 14: tirer qqn à bas du char. - detrahere aliquem ex cruce, Cic. Q. Fr. 1, 2, 2, § 6: détacher qqn de la croix. - detrahere stramenta e mulis, Caes. B. G. 7, 45, 2: débarrasser les mulets de leurs bâts. - tauros ad terram cornibus detrahere, Suet. Claud. 21: terrasser les taureaux en les saisissant par les cornes. [st1]2 [-] enlever, arracher (qqch à qqn). - detrahere aliquid alicui, (aliquid de aliquo, aliquid ex aliquo): enlever qqch à qqn. - anulum alicui de digito detrahere: enlever un anneau du doigt de qqn. - detrahere tegumenta scutis, Caes. BG. 2, 21, 5: enlever les housses des boucliers. - cf. Liv. 4, 33; Liv. 22, 47. - detrahere homines ex provinciis, Cic. Prov. Cons. 1: enlever des hommes des provinces. - cf. Cic. Prov. 8, 19; Liv. 29, 20; Suet. Rhet. 6. - ab aliquo aliquid detrahere, Cic. Off. 3, 30: enlever qqch à qqn. [st1]3 [-] tirer après soi, traîner, entraîner. - aliquem in judicium detrahere: traîner qqn en justice. - aliquem ad accusationem detrahere, Cic. Clu. 68, 179: traîner qqn en justice. - detrahere aliquem ad aequum certamen, Liv. 22, 13: attirer qqn pour un combat en plaine. [st1]4 [-] abaisser, nuire à la réputation, déprécier, ravaler; être détracteur, faire du tort. - de aliquo detrahere: nuire à la réputation de qqn, rabaisser qqn. - de aliqua re detrahere: rabaisser qqch. - multum ei detraxit quod alienae erat civitatis, Nep.: le fait qu'il était d'un pays étranger lui fit beaucoup de tort. - detrahendi causā: par esprit de dénigrement. [st1]5 [-] évacuer, purger (t. de méd.) - Cels. 2, 10; Plin. 27, 7, 28, § 48.* * *dētrăho, ĕre, traxi, tractum - tr. - - infin. parf. sync. detraxe Plaut. Trin. 743. [st1]1 [-] tirer à bas, abattre, tirer de, ôter de, enlever de. - detrahere crumenam sibi de collo, Plaut. Truc. 3, 1, 7: ôter la bourse de son cou. - alicui detrahere anulum de digito, Cic. Verr. 4: enlever un anneau du doigt de qqn. - detrahere aliquem de curru, Cic. Cael. 14: tirer qqn à bas du char. - detrahere aliquem ex cruce, Cic. Q. Fr. 1, 2, 2, § 6: détacher qqn de la croix. - detrahere stramenta e mulis, Caes. B. G. 7, 45, 2: débarrasser les mulets de leurs bâts. - tauros ad terram cornibus detrahere, Suet. Claud. 21: terrasser les taureaux en les saisissant par les cornes. [st1]2 [-] enlever, arracher (qqch à qqn). - detrahere aliquid alicui, (aliquid de aliquo, aliquid ex aliquo): enlever qqch à qqn. - anulum alicui de digito detrahere: enlever un anneau du doigt de qqn. - detrahere tegumenta scutis, Caes. BG. 2, 21, 5: enlever les housses des boucliers. - cf. Liv. 4, 33; Liv. 22, 47. - detrahere homines ex provinciis, Cic. Prov. Cons. 1: enlever des hommes des provinces. - cf. Cic. Prov. 8, 19; Liv. 29, 20; Suet. Rhet. 6. - ab aliquo aliquid detrahere, Cic. Off. 3, 30: enlever qqch à qqn. [st1]3 [-] tirer après soi, traîner, entraîner. - aliquem in judicium detrahere: traîner qqn en justice. - aliquem ad accusationem detrahere, Cic. Clu. 68, 179: traîner qqn en justice. - detrahere aliquem ad aequum certamen, Liv. 22, 13: attirer qqn pour un combat en plaine. [st1]4 [-] abaisser, nuire à la réputation, déprécier, ravaler; être détracteur, faire du tort. - de aliquo detrahere: nuire à la réputation de qqn, rabaisser qqn. - de aliqua re detrahere: rabaisser qqch. - multum ei detraxit quod alienae erat civitatis, Nep.: le fait qu'il était d'un pays étranger lui fit beaucoup de tort. - detrahendi causā: par esprit de dénigrement. [st1]5 [-] évacuer, purger (t. de méd.) - Cels. 2, 10; Plin. 27, 7, 28, § 48.* * *Detraho, detrahis, detraxi, detractum, detrahere. Plau. Oster.\Detrahere aliquid alteri. Cic. Oster par force.\Eidem detraxit Armeniam a Senatu datam. Cic. Il feist qu'il en fut privé.\Detrahere de collo. Plaut. Tirer hors du col.\Detrahere annulum de digito. Terent. Tirer hors du doigt.\Detrahere aliquem pedibus e Tribunali. Suet. L'entrainer par les pieds, Tirer de la chaire judiciaire.\Detrahere naues ad terram. Hirc. Tirer à bord.\Detrahere alicui. Ouid. Detracter et mesdire d'aucun.\Sibi. Cic. Se blasmer, Dire mal de soymesme.\De fama alicuius detrahere. Cic. Mesdire d'aucun.\Ad accusationem aliquem detrahere. Cic. Attirer.\Detrahere alumnum mamma. Plin. Sevrer.\De amore detrahere aliquid. Cic. Diminuer de l'amitié.\Detrahere auxilia siue legiones principi. Caesar. Oster.\Detrahere aliquem de caelo. Cic. Destourner un homme de poursuivir quelque hault faict, duquel il avoit grand loz.\Calamitatem detrahere alicui. Cic. Luy oster son mesaise, Le tirer et mettre hors de misere et gros ennuy.\De commodis suis. Cic. Oster et rongner de son prouffit, Diminuer.\Crimen alicui. Lucan. Luy oster un blasme.\Detrahere fastidium dicuntur lupini. Plin. Oster le degoustement.\Detrahere fidem verbis alicuius. Quintil. Faire qu'on n'adjouste point foy à ses parolles.\Nido foetus implumes. Virgil. Prendre au nid, Oster du nid, Desnicher.\Honorem debitum alicui. Cic. Luy soubtraire et ne luy donner point l'honneur qu'il luy appartient.\Vt eum ab illa iniuria detraherent. Cic. A fin qu'ils le retirassent, ou destournassent et divertissent de me faire ce dommage.\Detrahere in iudicium. Cic. Mettre en justice, Faire venir en justice.\Detrahere de suo iure. Cic. Remettre et quicter de son droict.\Detrahere de pondere, et paulo minoris aestimare. Cic. Oster du pois et moins estimer.\Detrahere aliquem ex possessione. Liu. Tirer hors de sa possession.\Propter quod plurimum pretio detrahitur. Colu. Le pris est abbaissé et diminué.\Ne aeris, argenti, auri, metallis pretia detraherentur. Plin. Qu'ils ne fussent moins estimez que paravant.\Detrahere aliquem ex prouincia suis sententiis. Cic. Retirer.\Ex reditu. Colum. Diminuer de son revenu.\Sacerdotem ab aris. Cic. Tirer arriere, Arracher.\Sanguinem detrahere. Colum. Tirer du sang, Saigner.\Detrahit solicitudines philosophia. Cic. Met hors et oste les soulcils.\Detrahere ex summa. Cic. Rabbatre de la somme.\De viuo. Cic. Oster ou diminuer de la vraye valeur de la chose. -
6 detraho
dē-traho, trāxī, tractum, ere, I) herab-, herunterziehen, -nehmen, herab-, herunterreißen, 1) eig.: a) übh.: alqm de curru, Cic.: alqm de caelo (bildl., seines hohen Ruhms berauben), Cic.: alqm e curru, Val. Max.: alqm ex suspendio, Cels.: alqm pedibus e tribunali, Suet.: alqm ab ipsis aris pulvinaribusque, Cic. – alqm equo, Liv.: alqm lecto, Curt.: integrum corpus Christi patibulo, Lact.: coronam capite, Val. Max.: virgam non altā ilice, Ov. – armatos ingenti corporum mole secum ad terram, Curt.: feros tauros cornibus ad terram, Suet. – b) ein Bauwerk usw. herab-, niederreißen, schleifen, pontes et scalas, Tac.: statuas, Lampr.: statuas et imagines eius, Iustin.: muros coloniae, munimenta servitii, Tac.: castella trans Euphratem, Tac.
2) übtr., herabziehen, erniedrigen, filiae ex fastigio paterno rerum mutatione detractae, Curt. 3, 13 (35), 12: sciat regum maiestatem difficilius ad medium detrahi, quam a mediis ad ima praecipitari, Liv. 37, 45, 18.
II) wegziehen, wegnehmen, A) abziehen, abnehmen, abreißen, 1) eig.: a) übh.: crumenam sibi de collo, Plaut.: de digito anulum, Ter.: alci de digito anulum, Cic.: de mulis stramenta, Caes.: e manu alcis anulum, Val. Max. u. Eutr.: ex aure alcis bacam od. unionem, Hor. u. Suet.: e veste matris fibulas, Hyg.: nomen ex scutis, herausmeißeln, Auct. b. Alex.: lapidem quadratum ex opere, herausnehmen, Plin. ep.: alci ungulum, Pacuv. fr.: alci anulum, Ter. u. Suet.: torquem hosti, Cic.: scutum militi, Caes.: frenos equis, Liv. u. Aur. Vict.: strata od. clitellas mulis, Liv.: copulam canibus, Phaedr.: vestem corpori, Curt.: diadema capiti, Curt.: coronam capiti (suo), Liv. u. Plin.: crinalem capiti vittam, Ov.: lectis argenteam laminam, Suet. – m. bl. Acc., vestimenta, Cato fr.: vestem, Cic.: loricam vestemque, Curt.: soccos, Ter.: socculum, Suet.: signum (das Siegel), Nep. – b) insbes.: α) scherend od. schindend od. schälend von einem Körper abziehen, pecori lanas, abscheren, Ps. Quint. decl.: u. so lanam, Col.: capillos, Cael. Aur. – coria occisis, Mela: pellem, Hor. u. Phaedr.: pelles vitulorum marinorum corpori, Plin.: si summa pellicula detracta est, sich abgeschält hat, Cels.: quid me mihi detrahis? warum ziehst du mich selber (meine Haut) ab? Ov.: cucumeris se mina detractis corticibus, geschälte, Cels. – β) als t. t. des Gartenbaues, einen Setzling vom Stamme abreißen, flagellum matri, Col.: malleolos quam maturissimos viti, Col. – γ) als mediz. t. t., aus dem Körper abführen, ausleeren, abzapfen, dem Körper entziehen, materiam per os, Scrib.: materiam ex capite per nares vel os, Scrib.: materiam per alvum, Scrib.: cathetere liquorem (des Wassersüchtigen), Cael. Aur.: sanguinem venis, Lucr.: sanguinem, Capit.: si satis materiae (Blutstoff, Blut) detractum est, Cels. – v. Heilmitteln, sinapi detrahit largiter pituitam, Scrib.: hoc medicamentum detrahere dixit post diem septimum fragmina quaedam lapidum quasi arenam, Scrib. – v. Embryo, praeseminatio crescens ex omnibus cibi partibus detrahit alimentum in se, führt sich zu, zieht an sich, Vitr.
2) übtr.: a) wegnehmen, abnehmen übh., quod ab alterutra detraxit parte reponit eius in adversa, Lucr.: ab ore figuram, Prop.: de homine sensus, Cic.: cum de symmetria sit detractum aut adiectum, Vitr.: multis erit de magnitudine et longitudine detrahendum corporis, Augustin.: feros habitus homini, Ov.: vindicet (gebe zurück) antiquam faciem vultusque ferinos detrahat, Ov. – b) als milit. t. t., einen Truppenteil wegziehen, absondern, detachieren, ex tertia acie singulas cohortes, Caes. b. c. 3, 89, 3: cohortes duas et complures singulatim, Caes. b. G. 3, 2, 3. – c) wegnehmen = weglassen, auslassen, parvis momentis multa natura aut affingit (setzt zu) aut mutat aut detrahit, Cic.: nec detrahens quicquam vitae beatae nec adiciens, Sen. – als gramm. t. t., Buchstaben usw. wegnehmen, weglassen, wegfallen lassen (Ggstz. adicere), litteras syllabasque, Quint. 1, 6, 22: consonantes, Quint. 9, 4, 86: litteram, Isid. 1, 31, 4: coniunctiones, Suet. Aug. 86, 1. – d) numerisch von einer Summe, einem Gewicht abziehen, de tota summa binas quinquagesimas, Cic.: alqd de summa frumenti, Cic.: nihil de vivo, Cic.: de militum cibariis, Quint.: neque detractum de pondere quicquam, Lucr. – multae (von der Strafsumme) novem partes, Nep.: ponderibus antiquis aut adiecit aut detraxit, Scrib. – prägn., durch Wegnahme, Abzug vermindern, verringern, pondus, Nep.: imperatorium sumptum pulsis non necessariis ad solidi dimidium, Capit.: et lucubrationes detraxi et meridiationes addidi, Cic. – e) ein geistiges oder moral. Übel od. Gut abnehmen, benehmen, alci unius mensis laborem, vom Halse schaffen, Cic.: facientibus iter multum defatigationis, Quint.: illam opinionem maerenti, Cic.: animis errorem (die Ungewißheit) nostris, Ov.: molestiam (von einem Umstand), Vitr.: inanes sollicitudines (v. der Philosophie), Cic.: alci calamitatem, dem Unglück entreißen, Cic.: senatui infamiam tanti flagitii, ersparen, Tac.: fingendus est nobis oratione nostrā detractis vitiis orator, ein fehlerfreier R., Cic.: detractā opinione probitatis, wenn der Glaube an seine R. benommen ist, fehlt, Cic. – f) jmd. von einem Vorhaben abbringen, alqm a deformi proposito, Amm. 26, 7, 13.
B) wegziehen, fortziehen, weg-, fortschleppen, 1) eig.: alqm manu suā, Liv. epit. 30: alqm spectaculis, Suet. Cal. 35, 2 (vgl. Cal. 55, 1; Suet. Dom. 10, 1). – m. Ang. wohin? navem ad terram, ans L. ziehen, Auct. b. Alex. 10, 6. – m. Ang. wozu? durch Dat., magnam vim materiae faciendo aggeri, Curt. 8, 10 (38), 30. – 2) übtr.: a) eine Pers. von einem Orte od. aus einem Besitz entfernen, inimicum ex Gallia, Cic.: Hannibalem ex Italia od. ex Italiae possessione, Liv. – b) jmd. zu etw. zwingen, nötigen, alqm ad aequum certamen, Liv.: alqm ad hanc accusationem, Cic.: alqm in iudicium, vor G. zu erscheinen nötigen, Cic.
C) im weitern u. üblen Sinne, entziehend weg- od. fort- od. abnehmen, entziehen, entwenden, 1) eig.: α) v. Pers.: fetus nido implumes, Verg.: equos equitibus, Caes. – spolia hostium templis porticibusque, Liv.: ex Olympii Iovis templo spolia Gallorum Illyriorumque, Liv.: arma templis, Flor.: arma templo affixa, Quint.: pugionem templo Salutis, Tac.: gladium delubro Martis, Suet.: templis compluribus dona, Suet.: alci fasces (Ggstz. deferre), Hor. – β) v. lebl. Subjj.: magnam sol partem (maris) detrahit aestu, Lucr.: valetudo detraxit vires, Vitr.: aër agitatus a vitiosis corporibus detrahit sucum, Vitr.
2) übtr.: a) einer Person od. Sache entziehen, nehmen, vorenthalten, Abbruch tun, etw. schmälern, α) einer Pers.: duas legiones uni, Hirt. b. G.: caput (den Anführer), Vell.: alci Armeniam a senatu datam, Tac.: pompae simulacrum, bei dem Aufzug wegzulassen befehlen, Suet.: tres Pompeio triumphos, Prop.: magna duo auxilia (Unterstützung) Romanis, Liv.: alci dignitatem, Sall. u. Cic.: alci debitum honorem, Cic.: alci veram laudem, laudes bellicas, Cic.: ut alienum appetat et id, quod alteri detraxerit, assumat, Cic.: cum rerum ortum tribuas naturae, detrahas deo, Lact.: nihil tibi detraxit (hat vorenthalten) senatus, nisi id, quod etc., Cic.: m. folg. Relativsatz, multum detraxit ei (es tat ihm viel Abbruch), quod alienae erat civitatis, Nep. Eum. 1, 2. – β) einer Sache: multis rebus et locis veterem appellationem, Suet.: nihil vulgatae opinioni, Liv.: de suo iure aliquid et commodo, Cic.: multa de suis commodis, Cic.: celeritas (Schnelligkeit des Handelns) detracta de causa est, Cic.: ne quid de summo meo erga te amore detractum esse videatur, als hätte meine unbegrenzte Liebe zu dir Abbruch erlitten, Cic.: quantum detraxit ex studio (soviel er an Eifer nachließ), tantum amisit ex gloria, Cic. – b) durch die Rede entziehen, α) jmdm. etw. absprechen, saepe etiam facete concedas adversario id ipsum, quod ille tibi detrahit, Cic. de or. 2, 286. – β) von jmds. Ansehen usw. od. Taten entziehen, sie schmälern, de honestate et de auctoritate alcis, Cic.: de alcis fama et gloria, Cic.: de rebus gestis, Nep. – γ) jmd. verkleinern, verunglimpfen, verleumden, de alqo, Cic. u. Nep.: de se, Cic.: ne nihil detrahatur, damit doch etwas auszusetzen sei, Cic.: absol., de absentibus detrahendi causā maledice contumelioseque dicere, Cic.: Partiz. detrahens, verleumdend, verleumderisch, mulieres non detrahentes, Vulg. 1. Tim. 3, 11: Plur. subst., die Verleumder, declinet detrahentium linguas, Paulin. vit. S. Ambros. 55. – / Infin. Perf. synk. detraxe, Plaut. trin. 743.
-
7 detraho
dē-traho, trāxī, tractum, ere, I) herab-, herunterziehen, -nehmen, herab-, herunterreißen, 1) eig.: a) übh.: alqm de curru, Cic.: alqm de caelo (bildl., seines hohen Ruhms berauben), Cic.: alqm e curru, Val. Max.: alqm ex suspendio, Cels.: alqm pedibus e tribunali, Suet.: alqm ab ipsis aris pulvinaribusque, Cic. – alqm equo, Liv.: alqm lecto, Curt.: integrum corpus Christi patibulo, Lact.: coronam capite, Val. Max.: virgam non altā ilice, Ov. – armatos ingenti corporum mole secum ad terram, Curt.: feros tauros cornibus ad terram, Suet. – b) ein Bauwerk usw. herab-, niederreißen, schleifen, pontes et scalas, Tac.: statuas, Lampr.: statuas et imagines eius, Iustin.: muros coloniae, munimenta servitii, Tac.: castella trans Euphratem, Tac.2) übtr., herabziehen, erniedrigen, filiae ex fastigio paterno rerum mutatione detractae, Curt. 3, 13 (35), 12: sciat regum maiestatem difficilius ad medium detrahi, quam a mediis ad ima praecipitari, Liv. 37, 45, 18.II) wegziehen, wegnehmen, A) abziehen, abnehmen, abreißen, 1) eig.: a) übh.: crumenam sibi de collo, Plaut.: de digito anulum, Ter.: alci de digito anulum, Cic.: de mulis stramenta, Caes.: e manu alcis anulum, Val. Max. u. Eutr.: ex aure alcis bacam od. unionem, Hor. u. Suet.: e veste matris fibulas, Hyg.:————nomen ex scutis, herausmeißeln, Auct. b. Alex.: lapidem quadratum ex opere, herausnehmen, Plin. ep.: alci ungulum, Pacuv. fr.: alci anulum, Ter. u. Suet.: torquem hosti, Cic.: scutum militi, Caes.: frenos equis, Liv. u. Aur. Vict.: strata od. clitellas mulis, Liv.: copulam canibus, Phaedr.: vestem corpori, Curt.: diadema capiti, Curt.: coronam capiti (suo), Liv. u. Plin.: crinalem capiti vittam, Ov.: lectis argenteam laminam, Suet. – m. bl. Acc., vestimenta, Cato fr.: vestem, Cic.: loricam vestemque, Curt.: soccos, Ter.: socculum, Suet.: signum (das Siegel), Nep. – b) insbes.: α) scherend od. schindend od. schälend von einem Körper abziehen, pecori lanas, abscheren, Ps. Quint. decl.: u. so lanam, Col.: capillos, Cael. Aur. – coria occisis, Mela: pellem, Hor. u. Phaedr.: pelles vitulorum marinorum corpori, Plin.: si summa pellicula detracta est, sich abgeschält hat, Cels.: quid me mihi detrahis? warum ziehst du mich selber (meine Haut) ab? Ov.: cucumeris se mina detractis corticibus, geschälte, Cels. – β) als t. t. des Gartenbaues, einen Setzling vom Stamme abreißen, flagellum matri, Col.: malleolos quam maturissimos viti, Col. – γ) als mediz. t. t., aus dem Körper abführen, ausleeren, abzapfen, dem Körper entziehen, materiam per os, Scrib.: materiam ex capite per nares vel os, Scrib.: materiam per alvum, Scrib.: cathetere liquorem (des Wassersüchtigen), Cael. Aur.: sanguinem venis,————Lucr.: sanguinem, Capit.: si satis materiae (Blutstoff, Blut) detractum est, Cels. – v. Heilmitteln, sinapi detrahit largiter pituitam, Scrib.: hoc medicamentum detrahere dixit post diem septimum fragmina quaedam lapidum quasi arenam, Scrib. – v. Embryo, praeseminatio crescens ex omnibus cibi partibus detrahit alimentum in se, führt sich zu, zieht an sich, Vitr.2) übtr.: a) wegnehmen, abnehmen übh., quod ab alterutra detraxit parte reponit eius in adversa, Lucr.: ab ore figuram, Prop.: de homine sensus, Cic.: cum de symmetria sit detractum aut adiectum, Vitr.: multis erit de magnitudine et longitudine detrahendum corporis, Augustin.: feros habitus homini, Ov.: vindicet (gebe zurück) antiquam faciem vultusque ferinos detrahat, Ov. – b) als milit. t. t., einen Truppenteil wegziehen, absondern, detachieren, ex tertia acie singulas cohortes, Caes. b. c. 3, 89, 3: cohortes duas et complures singulatim, Caes. b. G. 3, 2, 3. – c) wegnehmen = weglassen, auslassen, parvis momentis multa natura aut affingit (setzt zu) aut mutat aut detrahit, Cic.: nec detrahens quicquam vitae beatae nec adiciens, Sen. – als gramm. t. t., Buchstaben usw. wegnehmen, weglassen, wegfallen lassen (Ggstz. adicere), litteras syllabasque, Quint. 1, 6, 22: consonantes, Quint. 9, 4, 86: litteram, Isid. 1, 31, 4: coniunctiones, Suet. Aug. 86, 1. – d) numerisch von einer Summe, einem Gewicht abziehen, de tota summa————binas quinquagesimas, Cic.: alqd de summa frumenti, Cic.: nihil de vivo, Cic.: de militum cibariis, Quint.: neque detractum de pondere quicquam, Lucr. – multae (von der Strafsumme) novem partes, Nep.: ponderibus antiquis aut adiecit aut detraxit, Scrib. – prägn., durch Wegnahme, Abzug vermindern, verringern, pondus, Nep.: imperatorium sumptum pulsis non necessariis ad solidi dimidium, Capit.: et lucubrationes detraxi et meridiationes addidi, Cic. – e) ein geistiges oder moral. Übel od. Gut abnehmen, benehmen, alci unius mensis laborem, vom Halse schaffen, Cic.: facientibus iter multum defatigationis, Quint.: illam opinionem maerenti, Cic.: animis errorem (die Ungewißheit) nostris, Ov.: molestiam (von einem Umstand), Vitr.: inanes sollicitudines (v. der Philosophie), Cic.: alci calamitatem, dem Unglück entreißen, Cic.: senatui infamiam tanti flagitii, ersparen, Tac.: fingendus est nobis oratione nostrā detractis vitiis orator, ein fehlerfreier R., Cic.: detractā opinione probitatis, wenn der Glaube an seine R. benommen ist, fehlt, Cic. – f) jmd. von einem Vorhaben abbringen, alqm a deformi proposito, Amm. 26, 7, 13.B) wegziehen, fortziehen, weg-, fortschleppen, 1) eig.: alqm manu suā, Liv. epit. 30: alqm spectaculis, Suet. Cal. 35, 2 (vgl. Cal. 55, 1; Suet. Dom. 10, 1). – m. Ang. wohin? navem ad terram, ans L. ziehen, Auct. b. Alex. 10, 6. – m. Ang. wozu? durch Dat.,————magnam vim materiae faciendo aggeri, Curt. 8, 10 (38), 30. – 2) übtr.: a) eine Pers. von einem Orte od. aus einem Besitz entfernen, inimicum ex Gallia, Cic.: Hannibalem ex Italia od. ex Italiae possessione, Liv. – b) jmd. zu etw. zwingen, nötigen, alqm ad aequum certamen, Liv.: alqm ad hanc accusationem, Cic.: alqm in iudicium, vor G. zu erscheinen nötigen, Cic.C) im weitern u. üblen Sinne, entziehend weg- od. fort- od. abnehmen, entziehen, entwenden, 1) eig.: α) v. Pers.: fetus nido implumes, Verg.: equos equitibus, Caes. – spolia hostium templis porticibusque, Liv.: ex Olympii Iovis templo spolia Gallorum Illyriorumque, Liv.: arma templis, Flor.: arma templo affixa, Quint.: pugionem templo Salutis, Tac.: gladium delubro Martis, Suet.: templis compluribus dona, Suet.: alci fasces (Ggstz. deferre), Hor. – β) v. lebl. Subjj.: magnam sol partem (maris) detrahit aestu, Lucr.: valetudo detraxit vires, Vitr.: aër agitatus a vitiosis corporibus detrahit sucum, Vitr.2) übtr.: a) einer Person od. Sache entziehen, nehmen, vorenthalten, Abbruch tun, etw. schmälern, α) einer Pers.: duas legiones uni, Hirt. b. G.: caput (den Anführer), Vell.: alci Armeniam a senatu datam, Tac.: pompae simulacrum, bei dem Aufzug wegzulassen befehlen, Suet.: tres Pompeio triumphos, Prop.: magna duo auxilia (Unterstützung) Roma-————nis, Liv.: alci dignitatem, Sall. u. Cic.: alci debitum honorem, Cic.: alci veram laudem, laudes bellicas, Cic.: ut alienum appetat et id, quod alteri detraxerit, assumat, Cic.: cum rerum ortum tribuas naturae, detrahas deo, Lact.: nihil tibi detraxit (hat vorenthalten) senatus, nisi id, quod etc., Cic.: m. folg. Relativsatz, multum detraxit ei (es tat ihm viel Abbruch), quod alienae erat civitatis, Nep. Eum. 1, 2. – β) einer Sache: multis rebus et locis veterem appellationem, Suet.: nihil vulgatae opinioni, Liv.: de suo iure aliquid et commodo, Cic.: multa de suis commodis, Cic.: celeritas (Schnelligkeit des Handelns) detracta de causa est, Cic.: ne quid de summo meo erga te amore detractum esse videatur, als hätte meine unbegrenzte Liebe zu dir Abbruch erlitten, Cic.: quantum detraxit ex studio (soviel er an Eifer nachließ), tantum amisit ex gloria, Cic. – b) durch die Rede entziehen, α) jmdm. etw. absprechen, saepe etiam facete concedas adversario id ipsum, quod ille tibi detrahit, Cic. de or. 2, 286. – β) von jmds. Ansehen usw. od. Taten entziehen, sie schmälern, de honestate et de auctoritate alcis, Cic.: de alcis fama et gloria, Cic.: de rebus gestis, Nep. – γ) jmd. verkleinern, verunglimpfen, verleumden, de alqo, Cic. u. Nep.: de se, Cic.: ne nihil detrahatur, damit doch etwas auszusetzen sei, Cic.: absol., de absentibus detrahendi causā maledice contumelioseque dicere, Cic.: Partiz. detra-————hens, verleumdend, verleumderisch, mulieres non detrahentes, Vulg. 1. Tim. 3, 11: Plur. subst., die Verleumder, declinet detrahentium linguas, Paulin. vit. S. Ambros. 55. – ⇒ Infin. Perf. synk. detraxe, Plaut. trin. 743. -
8 detraho
1) стаскивать, снимать (aliquem equo L, de curru C; stramenta e mulis Cs; anulum de digito Ter, C и e manu VM; vestem corpori QC; armillas lacertis Pt; figuram ab ore Prp)2) валить, низвергать, разрушать (statuas Just; muros T)tauros ad terram cornibus d. Su — пригнуть быков за рога к земле4) сцарапывать, стирать ( nomen ex scuto bAl)5) сдирать (pellem H, Ph; coria occisis Mela)6) отрывать ( malleolos viti Col)detractis pinnis Ap — вырвав перья, т. е. «подрезав крылья»7) состригать, снимать (pecori lanas Q; capillos CA)8) мед. выпускать, удалять (sanguinem venis Lcr; materiam per alvum Scr)10) вынимать (lapidem ex opere PJ; fetus nido V)11) выпускать, пропускать (litteras, syllabas Q)12) выделять, уводить ( ex acie singulas cohortes Cs)13) уносить, похищать (spolia hostium templis L; gladium delubro Martis Su)14) сбавлять, скинуть (aliquid de totā summā C; d. pondus Nep)d. de famā alicujus C — порочить чью-л. славуd. alicui fidem Q — лишить доверия кого-л. (не верить кому-л.)15) уменьшать, низводить, умалять, принижать ( majestatem regum ad medium L)d. de aliquo C, Nep — унижать кого-л.16) вредить, наносить ущербmultum detraxit ei, quod alienae erat civitatis Nep — ему (Эвмену) сильно вредило то, что он был иноземцем17)а) отвлекать, удалять (d. aliquem Galliā C; Hannibalem ex Italiā L)б) изгнать, вытеснить ( inimicum ex Galliā C)d. aliquem ad accusationem C — заставить кого-л. выступить обвинителемd. aliquem in judicium C — привлечь кого-л. к судебной ответственности19) освобождать, избавлять (d. alicui laborem, calamitatem C)animis alicujus d. errorem O — вывести кого-л. из состояния неуверенностиdetractā opinione alicujus rei C — если не верить чему-л.20) чернить, клеветать ( de absentibus detrahendi causa dicere C) -
9 exstruo
ex-struo (extruo), strūxī, strūctum, ere, schicht- od. lagenweise in die Höhe bauen, aufschichten, aufbauen, errichten, anlegen, I) eig.: 1) im allg.: rogum, Cic.: magnum acervum librorum Dicaearchi sibi ante pedes, Cic.: aggerem, turres, Caes.: sepulcrum, Cic.: templum suā pecuniā, Plin. ep.: mare, Sall.: forum, Suet.: tecto tenus loculamenta (Bücherfächer), Sen.: filio alcis monumentum ex lapidibus templo Capitolini Iovis destinatis, Suet.: tribunal viridi caespite, Plin.: lateribus e luto factis exstructi pontes, Plin.: cum satis altitudo muri exstructa videretur, Liv.: exstr. montes ad sidera summa, Ov.: im Bilde, in area sibi civitatem arbitratu suo, Cic. de rep. 2, 21. – 2) insbes.: a) hoch aufschichten = aufhäufen, materiam, Caes.: stramenta in acervum, Col.: solas divitias, Petron.: divitias in altum, Hor. – b) prägn., aufschichtend, -türmend mit etw. belegen, besetzen, hoch aufschichten, hoch auftürmen, focum lignis, Hor. – insbes. das v. pr. vom reichlichen Besetzen der Tafel usw., mensae conquisitissimis epulis exstruebantur, Cic.: exstructa mensa non conchyliis aut piscibus, sed multā carne subrancidā, Cic.: u. mensas posuere exstructas dapibus, Ov.: u. so bl. mensae exstructae, reichlich besetzte, volle, Cic.: exstructa canistra, hoch (mit Speisen) aufgetürmte, Hor. – II) übtr.: 1) im allg.: exstrue animo altitudinem excellentiamque virtutum, laß die ganze Hoheit und Herrlichkeit der Tugenden sich nun vor deinem Geiste emporbauen, Cic. de fin. 5, 71: deus exstruit alia, alia submittit, die Gottheit erhöht den einen, den andern stürzt sie, Sen. nat. qu. 3. praef. § 9. – 2) insbes.: a) anlegen, aufbauen, aufführen, verba ad poëticum quendam numerum exstructa, Cornif. rhet.: accurate non modo fundata, verum etiam exstructa disciplina, Cic.: facilius poëma exstrui (angelegt, verfertigt werden) posse quam controversiam, Petron. – b) (= exaggerare) durch Worte hervorheben und vergrößern (wie πυργοῦν), crimen unum multis atque saevis vocibus, Gell. 13, 25 (24), 12.
-
10 exstruo
ex-struo (extruo), strūxī, strūctum, ere, schicht- od. lagenweise in die Höhe bauen, aufschichten, aufbauen, errichten, anlegen, I) eig.: 1) im allg.: rogum, Cic.: magnum acervum librorum Dicaearchi sibi ante pedes, Cic.: aggerem, turres, Caes.: sepulcrum, Cic.: templum suā pecuniā, Plin. ep.: mare, Sall.: forum, Suet.: tecto tenus loculamenta (Bücherfächer), Sen.: filio alcis monumentum ex lapidibus templo Capitolini Iovis destinatis, Suet.: tribunal viridi caespite, Plin.: lateribus e luto factis exstructi pontes, Plin.: cum satis altitudo muri exstructa videretur, Liv.: exstr. montes ad sidera summa, Ov.: im Bilde, in area sibi civitatem arbitratu suo, Cic. de rep. 2, 21. – 2) insbes.: a) hoch aufschichten = aufhäufen, materiam, Caes.: stramenta in acervum, Col.: solas divitias, Petron.: divitias in altum, Hor. – b) prägn., aufschichtend, -türmend mit etw. belegen, besetzen, hoch aufschichten, hoch auftürmen, focum lignis, Hor. – insbes. das v. pr. vom reichlichen Besetzen der Tafel usw., mensae conquisitissimis epulis exstruebantur, Cic.: exstructa mensa non conchyliis aut piscibus, sed multā carne subrancidā, Cic.: u. mensas posuere exstructas dapibus, Ov.: u. so bl. mensae exstructae, reichlich besetzte, volle, Cic.: exstructa canistra, hoch (mit Speisen) aufgetürmte, Hor. – II) übtr.: 1) im allg.: exstrue animo altitudinem excel-————lentiamque virtutum, laß die ganze Hoheit und Herrlichkeit der Tugenden sich nun vor deinem Geiste emporbauen, Cic. de fin. 5, 71: deus exstruit alia, alia submittit, die Gottheit erhöht den einen, den andern stürzt sie, Sen. nat. qu. 3. praef. § 9. – 2) insbes.: a) anlegen, aufbauen, aufführen, verba ad poëticum quendam numerum exstructa, Cornif. rhet.: accurate non modo fundata, verum etiam exstructa disciplina, Cic.: facilius poëma exstrui (angelegt, verfertigt werden) posse quam controversiam, Petron. – b) (= exaggerare) durch Worte hervorheben und vergrößern (wie πυργοῦν), crimen unum multis atque saevis vocibus, Gell. 13, 25 (24), 12. -
11 exstruo
ex-strŭo ( extr-), xi, ctum, 3, v. a., to pile or heap up (class.; syn.: struo, aedifico, condo, fundo).I.Lit.A.In gen.:B.magnum acervum (librorum),
Cic. Att. 2, 2, 2; cf.:stramenta in acervum exstrui debent,
to be heaped up, Col. 6, 3, 1:mensae conquisitissimis epulis exstruebantur,
heaped, bountifully furnished, Cic. Tusc. 5, 21, 62:mensas,
Plaut. Men. 1, 1, 25:caret exstructis mensis,
Cic. de Sen. 13, 44; id. Pis. 27, 67; Ov. M. 11, 120; cf.canistros,
to heap full, Hor. S. 2, 6, 105:focum lignis,
id. Epod. 2, 43:exstructis in altum divitiis,
id. C. 2, 3, 19:divitias,
Petr. 84.—In partic. (acc. to struo, I. B. 1.), to build up, raise, rear, erect, construct:II.exstrui vetat (Plato) sepulcrum altius quam quod, etc.,
Cic. Leg. 2, 27, 68:aedificium in alieno,
id. Mil. 27, 74:monumentum, molem opere magnifico,
id. Phil. 14, 12, 33:theatrum,
Tac. A. 3, 72:tumulos,
Caes. B. G. 6, 17, 4:aggerem in altitudinem pedum octoginta,
id. B. C. 2, 1 fin.; id. B. G. 2, 30, 3; 7, 24, 1:turres,
id. B. C. 3, 54, 1; 3, 112, 1; Sall. J. 23, 1:rogum,
Cic. Fin. 3, 22, 76; Ov. F. 3, 546:quas (divitias) profundant in exstruendo mari et montibus coaequandis,
to build up, fill with buildings, Sall. C. 20, 11:aream sibi sumpsit, in qua civitatem exstrueret arbitratu suo,
Cic. Rep. 2, 11.—Trop.A.In gen.:B.verba sint ad poëticum quendam numerum exstructa,
put together, constructed, Auct. Her. 4, 32, 44:poëma,
Petr. 118:crimen unum vocibus multis,
to exaggerate, magnify, Gell. 13, 24, 12.—In partic. (acc. to I. B.):exstrue animo altitudinem excellentiamque virtutum,
build up, Cic. Fin. 5, 24, 71; cf.:non modo fundata sed etiam exstructa disciplina,
id. ib. 4, 1, 1.—Hence, * ex-structus ( extr-), a, um, P. a., highbuilt, lofty:exstructissimae species aedificiorum,
App. de Deo Socr. p. 54, 20. -
12 stramentum
I.Straw, litter (syn. palea):II.fasces stramentorum ac virgultorum incenderunt,
bundles of straw, Hirt. B. G. 8, 15:desectam cum stramento segetem,
Liv. 2, 5, 3; Cato, R. R. 5, 7.—Of a straw-bed:in stramentis pernoctare,
Plaut. Truc. 2, 2, 23; Varr. R. R. 1, 50; Col. 6, 3, 1; Plin. 18, 7, 18, § 79; Phaedr. 2, 8, 23:si et stramentis incubet,
Hor. S. 2, 3, 117 al.; cf.:antiquis enim torus e stramento erat,
Plin. 8, 48, 73, § 193:stramentum ab stratu, quod id substernatur pecori,
Varr. R. R. 1, 50, 3.—Of a thatched roof:casae, quae more Gallico stramentis erant tectae,
Caes. B. G. 5, 43; Liv. 25, 39.—A covering, rug, coverlet, housing, etc. (very rare):mulorum,
Caes. B. G. 7, 45: his verbis et vestimenta et stramenta contineri;sine his enim vivere neminem posse,
bedclothes, Dig. 50, 16, 234:cameli,
Vulg. Gen. 31, 34.
Перевод: с латинского на все языки
со всех языков на латинский- Со всех языков на:
- Латинский
- С латинского на:
- Все языки
- Английский
- Немецкий
- Русский
- Французский